Serbest bölge nelerdir?

Serbest yerler; ticari, mali ve ekonomik alanlarda geçerli olan hukuki ve yönetimsel düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulanmış olduğu; sınai ve ticari faaliyetler için ülkenin öteki bölgelerine oranla daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak da ülkenin öteki kısımlarından ayrılan bölgeler olarak tanımlanabilir. Serbest bölge uygulamaları ülkelere gore farklılık göstermekle beraber, genel hatlarıyla özgür yerler çeşitli teşviklerin uygulandığı, genellikle ihracatı artırma amacı taşıyan ve çoğu zaman ülkenin gümrük bölgesinin haricinde sayılan bölgelerdir. Dünyadaki farklı uygulamaları sebebiyle özgür yerler farklı şekillerde adlandırılmaktadır:
• Serbest bölge (free zone),
• Serbest liman (free port),
• Serbest ekonomik bölge (free economic zone),
• Gümrüksüz bölge (customs free zone),
• Dıs tecim bölgesi (foreign trade zone)
• Serbest üretim bölgesi (free production zone) Gelişmekte olan ülkelerde serbest bölgelerde genellikle üretim ağırlıklı faaliyetler yapılmakla birlikte, gelişmiş ülkelerde genellikle ticaret ağırlıklı faaliyetler yapılmaktadır. Ülkemizdeki serbest yerler, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihe kadar, gümrük ve dış tecim kurallarının uygulanması açısından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında, menşe kurallarının uygulanması bakımından ise Türkiye Gümrük Bölgesi arasında sayılmaktadır. Ülkemizde serbest bölgeler ile alakalı düzenlemelere 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nda ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda yer verilmektedir.

Serbest bölgeler neden kurulur?

Serbest bölgeler;
• Ülkemizde ihracata yönelik yatırım ve üretimi arttırmak,
• Ülkemize yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak,
• Ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve tertipli bir halde temin etmek,
• Dış ticaret ve finansman imkanlarından daha fazla istifade etmek, Amaçlarına yönelik olarak kurulmakta ve işletilmektedir.
Serbest Bölgelerde hangi faaliyetlerde bulunulur?
Serbest bölgelerde, Yüksek Planlama Kurulu tarafınca müsait görülen her türlü sınai, ticari ve hizmetle ilgili faaliyetler yapılabilir. Bu mevzular şunlardır:
• Üretim,
• Alım-satım,
• Depo işletmeciliği,
• İşyeri kiralama,
• Montaj-demontaj,
• Bakım-onarım,
• Bankacılık,
• Sigortacılık,
• Kıyı bankacılığı,
• Finansal kiralama ve öteki konular

Türkiye’deki Serbest bölgeler nelerdir?

Ülkemizde 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu yürürlüğe girdikten sonra evvela; Mersin ve Antalya serbest bölgelerini kurma emekleri başlatılmış; bu özgür bölgeler 1987 yılında faaliyete başlamıştır. Türkiye’de halen 18 tane serbest bölge faaliyetine devam etmektedir. Serbest bölgelerin kurulacağı bölgeleri ve sınırlarını Cumhurbaşkanı belirler. Serbest bölgelerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca, yerli yada yabancı reel yada tüzel kişilerce kurulmasına, işletilmesine Cumhurbaşkanı izin verir. Serbest bölgelerde, Yüksek Planlama Kurulu tarafınca müsait görülen her türlü sınai, ticari ve hizmetle alakalı faaliyetler yapılabilir. Yerli veya yabancı reel yada tüzel kişiler Ekonomi Bakanlığı’ndan ruhsat almak kaydıyla özgür bölgede faaliyette bulunabilirler. Ülkemizdeki serbest yerler ve müessese tarihleri aşağıdaki gibidir:
-Mersin Serbest Bölgesi – 1985
-Antalya Serbest Bölgesi – 1985
-Ege Serbest Bölgesi – 1987
-İstanbul Mustafa Kemal Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi – 1990
-Trabzon Serbest Bölgesi – 1990
-İstanbul Trakya Serbest Bölgesi – 1990
-Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi – 1992
-İstanbul Endüstri ve Ticaret Serbest Bölgesi – 1992
-Samsun Serbest Bölgesi – 1995
-Avrupa Serbest Bölgesi – 1996
-Rize Serbest Bölgesi – 1997
-Kayseri Serbest Bölgesi – 1997
-İzmir Serbest Bölgesi – 1997
-Gaziantep Serbest Bölgesi – 1998
-TÜBİTAK-MAM Serbest Bölgesi – 1999
-Denizli Serbest Bölgesi – 2000
-Bursa Serbest Bölgesi – 2000
-Kocaeli Serbest Bölgesi – 2000

Türkiye’deki Serbest Bölgelerde Uygulanan kurallar ile ilgili önemli bilgiler;

Eşyanın özgür bölgede kalabileceği süre sınırsızdır. Serbest bölgelerin sınırları ile giriş ve çıkış noktaları, aynı zamanda serbest bölgeye giren, burada kalan yada çıkan eşya gümrük idarelerinin nezaretine tabidir. Serbest bölgelerde depolama, işçilik, işleme yada alım ve satım faaliyetlerinde bulunan kişiler tarafından, gümrük idarelerince düşünülen forma uygun olarak envanter kayıtları tutulur. Türkiye’den özgür yerlere sevkedilen mallar ve serbest bölgelerden Türkiye’ye sevkedilen mallar dış ticaret diyetine tabi tutulur. Serbest yerler ile öteki ülkeler ve özgür bölgeler içinde dış ticaret rejimi uygulanmaz. Eşyanın serbest dolaşıma girişi esnasında uygulanması öngörülen tecim politikası önlemleri, eşya özgür bölgeye konulduğunda yada eşyanın geçici bir müddet için özgür bölgede kalması esnasında uygulanmaz. Diğer yandan, eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine girişinde ticaret politikası önlemleri uygulanması gerekiyorsa, bu tür önlemler, özgür dolaşımda olmayan eşyanın serbest bölgeye konulması sırasında uygulanır.
Serbest bölgelerde faaliyette bulunabilmek için öncelikle faaliyet ruhsatı alınması gerekmektedir. Faaliyet Ruhsatları, Bakanlığımızca (Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü) verilmektedir. Serbest bölgeler ile ilgili daha detaylı bilginin Bakanlığımızdan temin edilmesi mümkündür.